Thận ứ nước bẩm sinh là một dị tật có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ sơ sinh, đặc biệt là các bé trai. Đây là tình trạng thận bị giãn do sự tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu từ thận xuống bàng quang, dẫn đến sự tích tụ nước trong thận. Theo thống kê, thận ứ nước bẩm sinh thường gặp ở trẻ em, trong đó tỷ lệ bé trai mắc bệnh cao hơn gấp 2-3 lần so với bé gái.
Vậy bé trai bị thận ứ nước bẩm sinh có nguy hiểm không? Nguyên nhân gây bệnh là gì? Có thể điều trị dứt điểm được không? Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng này, từ đó có hướng chăm sóc và điều trị phù hợp cho bé.
1. Thận ứ nước bẩm sinh là gì?
Thận ứ nước bẩm sinh là tình trạng gì?
Thận ứ nước bẩm sinh (Hydronephrosis) là một dị tật ở hệ tiết niệu xảy ra ngay từ khi trẻ còn trong bụng mẹ hoặc phát hiện sau khi sinh. Đây là hiện tượng thận bị giãn do sự tắc nghẽn hoặc lưu thông kém của nước tiểu tại một đoạn nào đó trong đường dẫn nước tiểu.
Tình trạng này có thể xảy ra ở:
- Một bên thận (thận trái hoặc thận phải)
- Cả hai bên thận (thận hai bên – ít gặp hơn)
Mức độ thận ứ nước
Thận ứ nước bẩm sinh thường được phân loại theo 3 mức độ:
- Mức độ nhẹ: Thận chỉ bị giãn nhẹ, không ảnh hưởng nhiều đến chức năng.
- Mức độ trung bình: Thận giãn vừa, có dấu hiệu suy giảm chức năng thận nhẹ.
- Mức độ nặng: Thận giãn to, làm suy giảm chức năng thận và có nguy cơ gây suy thận nếu không điều trị kịp thời.
2. Nguyên nhân bé trai bị thận ứ nước bẩm sinh
Có nhiều nguyên nhân gây ra thận ứ nước bẩm sinh, trong đó phổ biến nhất là:
a. Tắc nghẽn khúc nối bể thận – niệu quản (UPJ)
Đây là nguyên nhân chiếm hơn 80% các trường hợp thận ứ nước bẩm sinh. Tình trạng này xảy ra do đoạn nối giữa bể thận và niệu quản bị hẹp hoặc tắc, khiến nước tiểu không thể thoát xuống bàng quang.
b. Trào ngược bàng quang – niệu quản (VUR)
Nước tiểu từ bàng quang chảy ngược lên thận gây giãn thận. Đây là nguyên nhân thường gặp ở bé trai.
c. Hẹp niệu đạo
Niệu đạo bị hẹp bẩm sinh khiến nước tiểu không thể thoát ra ngoài, dẫn đến ứ đọng trong thận.
d. Van niệu đạo sau
Tình trạng này chỉ gặp ở bé trai, do sự phát triển bất thường của van trong niệu đạo, cản trở dòng chảy của nước tiểu từ bàng quang.
3. Triệu chứng bé trai bị thận ứ nước bẩm sinh
Thận ứ nước bẩm sinh có thể không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, một số dấu hiệu phổ biến cha mẹ có thể nhận biết bao gồm:
Ở trẻ sơ sinh:
- Bụng bé to bất thường
- Khóc khi đi tiểu
- Nước tiểu ít, có mùi hôi
- Sốt không rõ nguyên nhân
Ở trẻ lớn hơn:
- Đau bụng vùng hông lưng
- Đi tiểu nhiều lần, tiểu buốt
- Nước tiểu đục, có lẫn máu
- Trẻ thường xuyên mệt mỏi, chậm tăng cân
4. Bé trai bị thận ứ nước bẩm sinh có nguy hiểm không?
Mức độ nguy hiểm của thận ứ nước bẩm sinh phụ thuộc vào mức độ giãn thận và nguyên nhân gây bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Suy thận mãn tính
- Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát
- Sỏi thận
- Cao huyết áp
Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, đa số các bé trai bị thận ứ nước bẩm sinh đều có thể hồi phục hoàn toàn mà không để lại di chứng.
5. Cách chẩn đoán thận ứ nước bẩm sinh ở trẻ em
Việc chẩn đoán thận ứ nước bẩm sinh được thực hiện qua các phương pháp sau:
- Siêu âm thai nhi: Phát hiện thận ứ nước ngay từ khi bé còn trong bụng mẹ.
- Siêu âm bụng sau sinh: Xác định mức độ giãn thận.
- Chụp X-quang thận có thuốc cản quang (UIV): Kiểm tra sự tắc nghẽn trong đường tiết niệu.
- Xét nghiệm nước tiểu: Đánh giá nhiễm trùng đường tiết niệu.
6. Phương pháp điều trị thận ứ nước bẩm sinh
Việc điều trị thận ứ nước bẩm sinh phụ thuộc vào mức độ bệnh và nguyên nhân gây ra.
Đối với mức độ nhẹ
- Theo dõi định kỳ qua siêu âm
- Không cần can thiệp phẫu thuật
Đối với mức độ trung bình
- Điều trị bằng kháng sinh dự phòng để ngăn ngừa nhiễm trùng
- Theo dõi thường xuyên
Đối với mức độ nặng
- Phẫu thuật nội soi khúc nối bể thận – niệu quản
- Đặt ống thông niệu quản (stent) giúp dẫn lưu nước tiểu
7. Chăm sóc bé trai bị thận ứ nước bẩm sinh tại nhà
Bên cạnh việc điều trị, cha mẹ cần lưu ý chăm sóc bé đúng cách:
- Cho bé uống nhiều nước để giúp thận hoạt động tốt
- Vệ sinh vùng kín sạch sẽ để tránh nhiễm trùng
- Tuân thủ lịch khám định kỳ
- Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ
8. Thận ứ nước bẩm sinh có thể phòng ngừa được không?
Hiện nay, thận ứ nước bẩm sinh là dị tật không thể phòng ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên, mẹ bầu có thể giảm nguy cơ mắc bệnh cho con bằng cách:
- Khám thai định kỳ
- Xét nghiệm sàng lọc trước sinh
- Tránh sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc trong thai kỳ
Kết luận
Bé trai bị thận ứ nước bẩm sinh là tình trạng bệnh lý khá phổ biến nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Cha mẹ cần chú ý theo dõi sức khỏe của bé từ khi còn trong bụng mẹ đến sau khi sinh, đồng thời tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ.
Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời không chỉ giúp bảo vệ chức năng thận mà còn đảm bảo sức khỏe lâu dài cho bé. Nếu bé có dấu hiệu bất thường khi đi tiểu, đừng ngần ngại đưa bé đến các cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.
